Trước khi nói về bản thân tác phẩm, ta cần bàn qua về Alex tí đã. Cô này là một TikToker nuôi mộng làm nhà văn, đã rất nhiều lần nỗ lực xuất bản nhưng cứ lận đận mãi. Đến khoảng 2020, Alex xoay xở xuất bản được một series truyện thiếu nhi đầu tay, nhưng vì doanh số bán quá chán, series bị nhà xuất bản dẹp luôn. Vụ thất bại đó thậm chí còn khiến Alex bị công ty đại diện xuất bản của mình ngưng hợp tác cùng.

Thế rồi tua nhanh đến đầu năm 2021, Alex quyết định viết một cuốn tiểu thuyết Fantasy dành cho tuổi mới lớn (tức truyện YA). Truyện sẽ lấy bối cảnh là một thế giới nơi có một hòn đảo ma, cứ 100 năm mới xuất hiện một lần. Mỗi lần cái đảo này xuất hiện, một trò chơi sinh tồn sẽ được tổ chức, và sáu bậc đế vương trong vùng sẽ có thể tham gia để giành lấy cơ hội phá bỏ một lời nguyền đã bị ếm lên người họ. Đó chính là ý tưởng nền của cuốn Lightlark.

Để thử độ ăn khách của Lightlark, Alex đã làm một clip TikTok để hỏi người theo dõi mình liệu có hứng thú với một cuốn truyện như vậy không. Vì ý tưởng của cô nghe quá thú vị, clip của Alex đã trở nên viral trong cộng đồng BookTok (những TikToker về sách). Nhờ đó, cô đã kiếm được một kèo cực kỳ béo bở: ăn được hợp đồng xuất bản trị giá trăm ngàn đô, được Universal mua bản quyền chuyển thể từ trước khi truyện xuất bản, và sau đó được quảng bá cực kỳ rầm rộ trên mọi mặt trận. Truyện của cô xuất hiện trên đủ mọi mặt báo, thậm chí còn lên cả Quảng trường Thời Đại, với bản thân Alex cũng được lên những chương trình uy tín như Good Morning America để quảng bá cho cuốn sách. Và lẽ đương nhiên, khoản truyền thông mạng xã hội thì rầm rộ khôn cùng rồi.

Thế rồi Lightlark được xuất bản, và mọi người được đọc nó.

Và nó nhảm kinh khủng.

Truyện rặt toàn những thứ cliché cũ mèm, đọc như thể được chắp vá lại từ các cuốn YA một màu nhan nhản trên thị trường. Nó còn chẳng phải là một sự chắp vá tử tế, với cốt, nhân vật, thế giới, câu cú hành văn đều rất dở hơi. Thậm chí, có một số đoạn được rêu rao là sẽ có trong sách còn chẳng thấy tăm hơi đâu cả. Kết hợp thêm với một số lùm xùm liên quan đến thân thế của Alex, và Lightlark hiện đang bị chửi trên mọi mặt trận. Từ đấy, người ta thậm chí còn chửi loang luôn sang cả giới xuất bản thời nay, và cách các tác phẩm chỉ sặc mùi làm tiền chứ không còn chất gì nữa. Buckaroo2, người đã sáng lập ra r/YAlit, một trong những subreddit lớn nhất về văn học YA, đã tóm gọn cảm xúc của hầu hết mọi người trong một cái thớt khá dài. Tiêu biểu nhất có một đoạn thế này:

"Thành thật mà nói, tôi giờ còn cảm thấy nhục mặt thay cho ngành xuất bản YA nữa kia. Với cái quyển truyện thảm họa này, tôi có cảm tưởng toàn dòng đã đâm đầu xuống đất luôn rồi. Đây là một cuốn sách hy sinh toàn bộ chất lượng và tài năng để theo hầu thuật toán TikTok. Tôi đã đọc YA được rất, rất nhiều năm rồi, và chất lượng của dòng hiện đã nát như tương. Điều này khiến tôi phải tự hỏi chuyện quái gì đang xảy ra trong ngành, đặc biệt là khi có tận cả những tác giả danh tiếng chịu viết quảng bá cho nó và tâng bốc rằng sách đáng hạng 5 sao và hành xử như thể nó là Chúa Giê-su tái thế vậy. Họ bị hợp đồng bắt làm thế à? Các nhà xuất bản biết được bí mật gì của những tác giả này thế nhỉ, bởi vì tôi từ chối tin rằng trên đời này lại có tác giả tử tế nào tung hô và ca ngợi cuốn sách đấy một cách chân thành được. Chắc chắn phải có gì khuất tất đang diễn ra ở hậu trường. Nói thật nhé, tôi còn đang bán tín bán nghi rằng đây là một thử nghiệm xã hội nào đấy cơ.

Tương lai của xuất bản YA mà là thế này thì đúng là hỏng rồi. Tôi đã lập ra subreddit này vào năm 2011, tức cái giai đoạn tôi coi là thời kỳ hoàng kim của YA. The Hunger Games vừa mới được phát hành vài năm trước và đang nổi đình nổi đám, và nội trong vòng vài năm, chúng ta có những tựa sách như The Raven Boys, Daughter of Smoke and Bone, Throne of Glass, Shadow and Bone, v.v. Ý tôi không phải là những cuốn sách đó đều hoàn hảo đâu, bởi vì chúng vẫn có khiếm khuyết thật, nhưng Lightlark hoàn toàn không có cửa so với chúng. Xếp chung chúng nó vào cùng một hạng mục thì quả là đáng sỉ nhục. Nói thế xin mọi người bỏ quá nhé, nhưng tôi đến nẫu cả ruột khi thấy cả ngành chuyển từ việc tôn vinh những nhà văn tài năng như Maggie Stiefvater và Laini Taylor sang tôn vinh… cái thứ này. Alex Aster thực tình tạo cho tôi ấn tượng cô ta là con ông cháu cha người trong ngành (chỉnh sửa: giờ thì chính xác hơn, ta nên gọi cô ta là chuột bạch của bộ phận marketing chứ không phải con ông cháu cha), một người với mục đích duy nhất là hát hò, nhảy nhót, và biểu diễn cho công chúng để bán một cuốn sách hết sức rập khuôn, được sáng tác riêng cho thuật toán TikTok. Phải công nhận rằng cô ta đã diễn rất tốt và đã làm tròn vai của mình. Nhưng tôi rất ngóng chờ được xem điểm xếp hạng Goodreads của cuốn sách này lao dốc dần đều sau khi sách được phát hành và mọi người bắt đầu đọc nó và nhận ra rằng mình đã bị lừa.

Thật tình chứ, tôi thất vọng lắm đấy. Thất vọng về cuốn sách này, về ngành xuất bản, về hàng triệu độc giả sẽ vồn vã đọc nó chỉ vì nó là một tựa sách nổi như cồn trên TikTok. Tôi không mong đợi đây là một kiệt tác văn chương, nhưng tôi ít nhất vẫn nghĩ nó sẽ tử tế một tí. Và nó thậm chí còn không đạt đến cái tầm đấy. Cuốn sách này chẳng qua là một món hàng chộp giật, và tôi nghĩ nó thực sự là một lời xúc phạm đối với người đọc."
Nguồn từ gr hội thích truyện Sci Fi